قبل از هر چیز توجه شما را به نکاتی جلب میکنیم:
۱ـ قرآن کریم درباره کیفیت سخن گفتن به برخی از محورهای چگونگی سخن گفتن اشاره فرموده است، از جمله:
الف) سخن گفتن باید با نرمی باشد،«فَقُولا لَهُ قَوْلًا لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشى ؛[۱] ولی به نرمی با او (فرعون) سخن بگویید؛ شاید متذکر شود، یا (از خدا) بترسد!».
ب) سخن گفتن نباید با داد و فریاد همراه باشد، نه در همه جا بلکه در نوع محاورات عرفی و در شرایط عمومی و الا در مقابل حاکم «لا یُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاَّ مَنْ ظُلِم ؛[۲] زیرا خداوند متعال میفرماید: «َ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِیر ،…؛[۳] از صدای خود بکاه (و هرگز فریاد مزن) که زشتترین صداها صدای درازگوشان است»،[۴]
ج) سخن گفتن در غیر جای خودش نباید همراه با ناله و نفرین و یا اف گفتن و … باشد زیرا در قرآن کریم از این گونه تکلم کردن و سخن گفتن نهی شده است.[۵] مثلاً درباره سخن گفتن با پدر و مادر میفرماید:«… وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیما؛[۶] و گفتار سنجیده و بزرگوارانه به آنها (پدر و مادر) بگو و… »
۲ـ در سخن گفتن باید سعی شود که محتوای سخن از امراض و بیماریهای اخلاقی که غالباً زبان انسان به آنها آلوده میشود، مبرّا و پاک باشد. برخی بیماریهای زبان عبارتند از: الف) کذب[۷] ب) غیبت[۸] ج) تمسخر دیگران و آنها را با القاب زشت صداکردن.[۹] و…
۳ـ باید از سخن گفتن در جایی که زمینه انگیزههای فاسد و امراض گوناگون میشود خودداری کرد.
۴ـ انسان باید سخنانش مزّین به صفات پسندیده و خوب باشد از جمله: الف) صادقانه باشد: «….ِ وَ الصَّادِقِینَ وَ الصَّادِقاتِ ……لَهُمْ مَغْفِرَهً وَ أَجْراً عَظِیماً[۱۰]
ترجمه: مردان راستگو و زنان راستگو و … خداوند برای همه آنها مغفرت و پاداش عظیمی فراهم ساخته است».