کوه صفه اصفهان

کوه صفه نام کوهی است ازسلسله جبال زاگرس در منتها الیه جنوب جغرافیایی اصفهان. در کمرگاه این کوه چشمه‌ای وجود دارد که خاچیک نامیده می‌شود. گفته می‌شود که خاچیک نام فردی ارمنی است که پیش از انقلاب ۱۳۵۷ در نزدیک چشمه در دامنه کوه دکه‌ای داشته‌است و مواد خوراکی و غیره به کوهنوردان می‌فروخته‌است.

چند سالی است که شهرداری اصفهان فضای سبز دامنه این کوه را گسترش داده است، کوه صفه یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری اصفهان است و صبح روزهای جمعه میزبان خیل عظیمی از دوستداران طبیعت و مخصوصاً جوانان می‌باشد. همچنین منظره شهر اصفهان از دامنه و بالای این کوه بسیار دیدنی است.

مجموعه ارتفاعات کوه صفه با بلندترین نقطه ارتفاع ۲۲۵۷ متر در جنوب غربی اصفهان واقع است . این کوه از شمال به جاده کمربندی از غرب به کوههای تخت رستم و دره خان از شرق به شهرک ها و مجتمع های مسکونی و از جنوب به اراضی باز و خط آهن منتهی می شود.

در دامنه کوه صفه، چشمه‌ای به نام «چشمه درویش» و دویست متر بالاتر از آن «چشمه گل زرد» قرار دارد. چشمه دوم در نقطه‌ای صعب‌العبور قرار گرفته و رسیدن به آن دشوار است.

کوه صفه از محل چشمه درویش که سنگ کوه از خاک جدا گشته و دامنه کوه محسوب می‌شود در سمت غرب، به فضای سنگی مسطحی (صفه) منتهی می‌گردد که کوه به همین جهت «صفه» نامیده شده است. قبلاً در این محل چهار طاقیهایی ساخته بودند که چشمه‌های آب و درختهای چنار چشم‌انداز مصفایی به آن می‌داده است. در آن حوالی سنگاب بزرگی نیز بود که آب سرد آن از برفابهای قله تأمین می‌شد.

بالاتر از این محل، با عبور از چند پیچ و خم، قله کوه نمودار می‌شود. در سمت چپ کوه یک سلسله تپه‌های کوچک و بزرگ به نام هزار دره قرار گرفته که جاده شیراز از وسط آن می‌گذرد. این تپه‌ها دارای خاک سرخ است که جهت زینت و رنگ‌آمیزی عمارات به کار می‌رود. بعد از این تپه‌ها به طرف شرق، کوههای کلاه قاضی قرار دارد. در سمت غرب کوه صفه نیز شاه کوه قرار گرفته و پس از آن بلوک لنجان آغاز می‌گردد. در دامنه‌های مرتفع کوه صفه، قلعه‌هایی وجود داشته که دیواره آنها عموماً‌ از سنگ و بسیار مستحکم بوده، و از آنها برای دفاع استفاده می‌شده است. مهمترین آنها به نام قلعه دیو معروف بوده که ویرانه‌های آن هنوز باقی است. در مغرب دامنه کوه صفه، عمارت قلعه مانند دیگری وجود داشته که با خشتهای بزرگ به اضلاع نیم متر ساخته شده و به نام تخت رستم معروف بوده است. زیرا بنابر باورهای مردم، جنگ اسکندر و دارا در آنجا اتفاق افتاده است. اما برخی صاحب‌نظران آن را آتشگاه می‌دانند. عده‌ای هم می‌گویند محله گبرها از دوران بسیار قدیم در آن حوالی قرار داشته و تا زمان صفویه نیز فعال بوده ولی به وسیله آخوند ملامحمد باقر مجلسی رونق خود را از دست داده است. قله کوه صفه از سطح زمین ۵۹۰ متر ارتفاع دارد.

کوهستان صفه که تا چند دهه پیش به صورت عنصری مجزا و با فاصله از شهر قرار داشت اینک با توسعه شهر به طرف جنوب کاملا به شهر متصل شده و بخشی از آن به عنوان پارک کوهستانی کارکرد شهری یافته است. کوه صفه به عنوان یکی از عناصر نشانه ای بارز در شهر اصفهان همراه سایر عناصر عمده نظیر جاده کمربندی ، بزرگراهها و خیابان های اصلی ، رودخانه زاینده رود ، باغهای ناژوان و میدان نقش جهان ساختار اصلی شهر را تشکیل می دهد .

فضای سبز کوه صفه که در حال حاضر عرصه ای به مساحت ۱۰۰ هکتار را تبدیل به منظره ای سبز کرده است در قسمتهای دامنه کوه قرار دارد و به عنوان پارک کوهستانی و بخشهایی از آن شکل پارک جنگلی دارد روزانه پذیرای جمع کثیری از طبیعت دوستان و گردشگران است .

پارک کوهستانی صفه که مطابق طرح راهبردی توسط مهندسین مشاور بافت شهر در سال ۱۳۸۰ ارائه شده است نتیجه مطالعات و راهبردها به عنوان هدف کلان مطابق شرح خدمات مورد قرارداد در محدوده تقریبی ۱۲۰۰ هکتار تهیه و ارائه گردیده است جمعا حدود ۷۲ طرح در طرح راهبردی پیشنهاد گردیده است و از بین طرح های مذکور ۱۲ پروژه دارای اولویت اجرایی و برنامه امسال مدیریت طرح ساماندهی ناژوان و صفه می باشد.

از جمله نقاط مشهور در کوه صفه قلعه شاهدژ یا شاه دز می باشد که به قلعه دیو نیز معروف است و به عنوان هسته مرکزی پارک کوهستانی صفه است و چشمه های موجود از جمله چشمه پاچنار و خاجیک به عنوان قلب تپنده این مجموعه اند که با وجود درختان کهنسال همچون نگینی زیبا می درخشد ورودی اصلی صفه در ابتدای خیابان حکیم نظامی تا چشمه پاچنار بصورت محور اصلی و به مثابه ستون فقرات است و همه دست به دست هم داده اند تا محیطی امن و چشم اندازی زیبا و دلپذیر را فراهم آورند تا با کمترین زمان از زندگی شهری جدا شده و به محیطی آرام و دلپذیر و به دور از آلودگی شهری دست یافت. لذا با این وصف و با توجه به مشکلات موجود اولین سیاست مدیران، حفظ و جلوگیری از تخریب سیمای طبیعی پارک بوده که به موازات آن طرحهای امکان پذیر در قالب راهبردی طرح پارک کوهستانی صفه در دست اقدام است.

طرح ساماندهی ناژوان و صفه وابسته به شهرداری اصفهان با هدف ایجاد فضای مناسب جهت گذراندن اوقات فراغت بر اساس استفاده بهینه از منابع طبیعی، فرهنگی و اجتماعی کشور در جهت تامین نیازهای مادی و معنوی نسلهای کنونی و آتی به نحوی که ضمن حفظ یکپارچگی و هویت فرهنگی سلامت محیط زیست و تعادل اقتصادی بتوان رفاه و آسایش اقشار مختلف را در مقیاس محلی، بین المللی تامین کرد اقدام به ساماندهی منطقه کوهستانی صفه نموده است.

منبع: ویکی پدیا فارسی – تبیان اصفهان