والدین هر یک برای تربیت فرزند خود شیوه ای در پیش می گیرد ولی در این مطلب می خواهیم به دو پرسش رایج در بین والدین پاسخ دهیم.
تنبیه در واقع حذف پاداشها و یا امتیازهایی است که در اختیار کودک قرار داده می شود.
البته قابل ذکر است که این تنبیه باید به موقع باشد و دلیلش را برای فرزند خود توضیح دهید و بگوئید چرا حذف پاداش و یا امتیاز برایش در نظر گرفته شده و متوجه رفتار و عملکرد نامناسب خودش گردد و سعی نمائید جایگزین صحیح رفتار را به کودک آموزش دهید در این صورت تنبیه اثر مناسبی بر رفتار کودک می گذارد.
تنبیه مثبت چیست؟
تنبیه مثبت نوعی روش انضباطی است که بر کاهش رفتار غیر مطلبوب در کودکان تمرکز دارد.
مثال: کودک شما هر روز خانه شما را به هم می زند، برای همین برایش مداد رنگی نمی خرید.
روش تنبیه مثبت اینگونه است: دو منفی یک مثبت را می سازند. وقتی رفتار منفی به دنبال یک نتیجه منفی اتفاق می افتد، باعث یک رفتار مثبت می شود.
تنبیه مثبت چه تاثیری دارد؟
هدف از هر گونه تنبیهی، متوقف کردن هر گونه رفتار منفی است.تنبیه مثبت بر طبق شرطی سازی عامل تاثیر می گذارد. این مفهوم برای اولین بار توسط بی اف اسکینر یک روانشناس آمریکایی در نظریه “شرطی سازی اسکینر” مطرح شده بود.
شرطی سازی عامل نوعی روش یادگیری است که در آن رفتار توسط پیامدهای پاداش یا تنبیه کنترل می شود. همچنین، “یادگیری به وسیله پیامدها” نیز نامیده می شود. ما همواره نتایج رفتارهای خود را مشاهده می کنیم، و این روش بر رفتار بعدی ما در همان شرایط تاثیر می گذارد.
مفهوم اصلی شرطی سازی عامل عبارتند از تقویت و تنبیه
تقویت یعنی تشویق یک رفتار خوب، در حالیکه تنبیه یعنی منع یک رفتار غیر مطلبوب.
در تقویت رفتار از چیزهای مثبتی برای تشویق یک رفتار مثبت استفاده می کنیم. پاداش برای تحریک یک رفتار مثبت مورد استفاده قرار می گیرد.
تنبیه به معنای نتیجه غیر مطلوب به خاطر رفتاری غیر مطلبوب است. تنبیه هم می تواند مثبت باشد و هم منفی.
تنبیه مثبت در مقابل تنبیه منفی :
تنبیه مثبت به وسیله ارائه پیامدی غیر مطلوب بعد از رفتاری منفی عمل می کند.
تنبیه مثبت نوعی تحریک مطلوب است که در این تنبیه یک چیز مثبت را از زندگی کودک حذف می کنید.
مثال هایی از تنبه مثبت:
در اینجا چند مثال از تنبیه مثبت را برای شما ارائه می کنیم:
۱٫ پسرم بدون اینکه تکالیف مدرسه اش را تمام کند، برای بازی به بیرون از خانه میرود، برای همین مجبور می شویم یک ساعت دیرتر بخوابیم تا او تکالیفش را انجام دهد. در این جا، یک ساعت دیرتر خوابیدن یک تنبیه مثبت محسوب می شود (کاری که کودک از آن متفر است). دفعه بعدی او ابتدا تکالیفش را انجام می دهد و سپس برای بازی به بیرون از خانه می رود تا مجبور نباشد یک ساعت دیرتر بخوابد.
۲٫ دانش آموزی تکالیفش را انجام نمی دهد، معلم از او می خواهد به بیرون از کلاس برود، دفعه بعدی برای اینکه از کلاس بیرون نرود، تکالیفش را انجام می دهد.
۳٫ دو دانش آموز با یکدیگر در کلاس درسی دعوا می کند، معلم آنها را به پیش ناظم می فرستد، ناظم آنها را به مدت یک هفته از فعالیت ها و بازی ها محروم می کند.
۴٫ پسرم دم سگ را می گیرد و سگ هم او را گاز می گیرد (تنبیه مثبت چون دیگر کودک دم سگ را نمی گیرد).
۵٫ با کودک خود به مغازه ای رفته ایم و کودک من همه جای مغازه را به هم زده است. دست او را می گیرم و به خانه برمیگردم (تنبیه مثبت)
در همه این مثال ها، یک محرک ناخوشایندی به کار می رود تا آن رفتار ناخواسته متوقف شود. تنبیه مثبت نیز به عنوان نتیجه ای از پیامد طبیعی یک رفتار اتفاق می افتد. برای مثال، وقتی کودکی دستش را به چیز داغی می زند، دستش که می سوزد و فورا دستش را از آن می کشد. این نتیجه به او می گوید که دیگر به ظرفی که داغ است دست نزند.
آیا تنبیه مثبت تاثیری دارد؟
تنبیه باید با هدف حذف رفتاری ناخواسته در طی یک دوره مورد استفاده قرار گیرد.
روش به دست آوردن این هدف، ثبات و پایداری است. تنبیه به شرطی تاثیر گذار است که پیامد منفی فورا بعد از رفتاری نامطلبوب اتفاق بیفتد.
رابرت لارزلره، محققی در دانشگاه ایالت Oklahoma می گوید که تنبیه مانند حذف یک چیز مثبت از زندگی کودک برای یک دوره ای، اثر بخش است.
با این وجود، در برخی موارد هم تنبیه مثبت ممکن است تاثیر گذار نباشد
– تیم لارزلره دریافته اند که تنبیه در کودکانی که میل دارند بحث و مذاکره کنند، تاثیری ندارد. علت یابی بهترین ابزار برای مداخله با آنهاست.
-کارشناسان بر این باورند که تنبیه نباید کودک را ضرورتا از انجام فعالیتی غیر مطلوب بازبدارد. او ممکن است وقتی شما نیستیدآن عمل غیر مطلوب را انجام دهد. این کار به ضرر خودتان نیز تمام می شود. برای مثال، پدری فرزند نوجوان خود را می بیند که در حال کشیدن سیگار استاو از روش تنبیه مثبت استفاده می کند و فکر می کند که فرزند او دیگر سیگار نخواهد کشید. اما این نوجوان بدون اینکه پدرش بفهمد به سیگار کشیدن ادامه خواهد داد.
– وقتی می خواهید کودک خود را تنبیه کنید، باید به این فکر کنید که آیا کودک را به خاطر انجام رفتاری غیر مطلوب تنبیه می کنید و یا فقط به خاطر اینکه از دست او عصبانی هستید، تنبیه می کنید. در حقیقت، چند دقیقه منتظر بمانید، کمی فکر کنید و بعد تنبیه کنید.
